بهترین فیروزه های جهان

کمتر کسی در ایران اسم فیروزه به گوشش نخورده است. این سنگ قیمتی و نگین گرانبها که اغلب به عنوان جواهر ملی ایران شناخته می‌شود، در نقاط مختلف کشورمان به خصوص نیشابور، دامغان، کرمان و… از معادن استخراج می‌گردد و از آن برای ساخت زیورآلات به خصوص انگشتر بیشتر استفاده می‌شود.

با این حال شاید برایتان جالب باشد که آنچه ما تنها با این عنوان می‌شناسیم، در سطح جهان با نام ها و دسته بندی‌های متعددی شناخته می شود. با ما همراه باشید تا در باب فیروزه و بهترین فیروزه دنیا اطلاعات بیشتری کسب کنید.

فهریت مطالب:

1. فیروزه چیست؟
2. در فرهنگ‌های مختلف فیروزه نماد چیست؟
3. بهترین نوع فیروزه کدام است؟

فیروزه چیست؟

این سنگ یک کانی نادر است که در دسته ترکیبات هیدرو فسفات (فسفات آبدار) قرار گرفته و دارای دو فلز اصلی است: مس و آلومینیوم. آن را در مناطق خشک و در نزدیکی معادن مس می توان بیشتر پیدا کرد، اما به خاطر این شرایط اغلب شاهد حضور آهن هم در ترکیب آن هستیم. زمانی که آهن به ترکیب این نگین افزوده شود رنگ آن به سمت سبز متمایل می شود، در حالی که مدل های خالص که مس بیشتری دارند به آبی آسمانی نزدیک تر هستند. در کنار رنگ متغیر به خاطر میزان مس و آهن، رگه های ناخالصی هم ممکن است در رنگ های سفید، قهوه ای، خاکستری و سیاه در این سنگ مشاهده شود که بسته به شکل و طرح خود می توانند انواع مختلفی را به وجود بیاورند.

آنچه که در سطح بین الملل به عنوان نمونه ایرانی شناخته می شود رنگ سبز- آبی مشخصی داشته و فاقد هر گونه رگه ناخالصی است، گرچه از معادن نیشابور هم ممکن است نمونه هایی با رگه های گسترده بدست بیاید.
خارج از ایران هم معادن متعددی برای استخراج آن وجود دارند.

معادن مصری در منطقه شبه جزیره سینا شاید قدیمی ترین معادن بین المللی برای این سنگ باشند و کاربرد آنها در جواهرات فراعنه و تزئینات مقبره‌هایشان مشاهده شده است. مناطق غربی چین هم دارای معادن کهنی است، جایی که رگه های فیروزه از زیر کوهستان عبور کرده و در امتداد هندوستان تا شرق افغانستان ادامه پیدا می کند.

خارج از آسیا و شمال آفریقا، شاید بتوان بزرگترین معادن فیروزه جهان را در ایالات متحده یافت، جایی که ایالت نوادا ارائه دهنده بیش از یک دوجین نوع مختلف از این محصول با طرح ها و رنگ های گوناگون به بازارهای جهانی است.

از آنجایی که ارزش نگین های کدر و غیرشفاف به مرور زمان و با ظهور مواد مصنوعی در سطح جهان افت داشته است، این تنوع شکل و ظاهر به نگین های آمریکایی یک برگ برنده قابل توجه در مقایسه با اصالت نمونه های ایرانی می بخشد. برخلاف آنچه ممکن است فکر کنید، این حضور بین المللی اثر مستقیمی هم بر فرهنگ های گوناگون سطح جهان گذاشته و صرفاً محدود به کشورمان نیست. با ما همراه باشید تا در این خصوص بیشتر صحبت کنیم.

در فرهنگ های مختلف فیروزه نماد چیست؟

در ایران کاربرد این سنگ از پیش از اسلام برای اهداف جواهرسازی رواج داشته است، اما پس از مسلمان شدن بخش عمده ایرانیان به سرعت رنگ منتسب به آن جای خود را در معماری مساجد و مقبره ها باز کرد. گنبدهای مساجد، کاشی کاری و تزئینات صنایع دستی مهمترین این موارد استفاده به حساب می آیند که علت آنها به خاطر نزدیکی رنگ این نگین به رنگ آسمان و تعبیر ” آسمانی و بهشتی ” بودن آن بوده است. طبیعتا این امر تا به امروز هم ادامه داشته و همچنان رابطه نزدیک آن با روشنایی، زلال بودن و بهشت را در فرهنگ ایرانی مشاهده می کنیم.

در مصر این نگین رابطه نزدیکی با حفظ زندگی، التیام زخم ها و آرامش روحی داشت و به همین دلیل در مقبره ها، وسایل پزشکی و جواهرات سلطنتی به کار می رفته است. همین ساختار فکری را در میان اقوام آزتک در آمریکای مرکزی هم مشاهده می کنیم، قومی که به معادن مس در جنوب ایالات متحده کنونی دسترسی داشت و از انواع فیروزه برای تولید وسایل و لوازم مرتبط با پزشکی استفاده می کرد.

با این حال حضور این جواهر در اروپا تا پیش از قرن چهاردهم میلادی محدود به یونان بود. یونانیان باستان با این جواهر آشنا بودند، گرچه آن را چندان ارزشمند تلقی نمی کردند و به جواهرات شفاف علاقه بیشتری نشان می دادند. اما در قرن چهاردهم و سده های پس از آن با ارتباط گسترده دولت عثمانی با اروپا شاهد ورود آن به این قاره بودیم. معادل کنونی اسم فیروزه در انگلیسی نیز عبارتی فرانسوی است که عملاً به معنای «جواهر ترکی» می باشد.

در نهایت به این موضوع می رسیم که چه انواعی برای آن در نظر گرفته شده است.

بهترین نوع فیروزه کدام است؟

مدل ایرانی این نگین به عنوان مدل معیار انتخاب شده است و بنابراین یکی از انواع نامگذاری شده به نام آن می باشد. با این حال خارج از این، فیروزه ها بر اساس معدن محل استخراج خود نامگذاری شده اند. این موضوع به خودی خود مشکلی ایجاد نمی کند، اما در آمریکا که تعداد معادن به بیش از 50 مورد می رسد این مورد باعث به وجود آمدن بیش از 50 دسته گوناگون شده است که هر کدام رنگ، طرح رگه و نوع ناخالصی متفاوتی دارند.

به همین دلیل است که در سطح بین الملل تلاش می شود از نامگذاری مستقیم دوری شود و اغلب رنگبندی و میزان ناخالصی ملاک بررسی قرار می گیرند.
بر این اساس برخی از مشهورترین نمونه های نامگذاری شده در بازار جهانی عبارتند از:

• ایرانی (شامل تمام نمونه های بدست آمده از سطح کشور، گرچه نوع خالص و بدون رگه بیشتر مد نظر است)
• هندی
• مصری
• زیبای خفته (sleeping beauty): دارای رنگ به شدت نزدیک به مدل ایرانی که در معدنی با همین نام در آریزونای آمریکا استخراج می شود. معدن مذکور بزرگترین معدن استخراج این ماده در جهان می باشد.
• لندر (Lander): یک مدل مشهور که در نوادای آمریکا بدست آمده و به خاطر شکل تار عنکبوتی رگه هایش شهرت دارد.
• کینگمن (Kingman): در شمال غرب آریزونا بدست آمده و پس از زیبای خفته دومین معدن بزرگ جهان را در اختیار دارد. رگه های آن به رنگ سیاه خالص هستند و به همین دلیل شهرت پیدا کرده اند.
• آژاکس (Ajax): این مدل هم در آمریکا بدست آمده و رنگ آن به سبز نزدیک تر است. رگه هایش به رنگ قهوه ای بوده و از آنجایی که در دهه 70 میلادی معدن بسته شده است، قیمت و ارزش آن در سطح بین الملل رشد داشته است.

جمع بندی

در این مطلب تلاش کردیم شما را با  انواع فیروزه که از آن برای ساخت  انواع زیور چه بدلیجات و چه طلا و جواهرات استفاده می شود، آشنا کنیم. همان طور که گفتیم هزاران سال است که بشر از این محصول استفاده می کند و طی این سال ها فرهنگ‌های مختلف در نقاط مختلف جهان با آن آشنا بوده اند، اما در بازار کنونی بین الملل اغلب دسته بندی خاصی خارج از مدل ایرانی برای آن قائل نیستند.

به خاطر گستردگی طیف رنگی نگین هایی که تحت این نام شناخته می شوند، دسته بندی بر اساس نام معادن صورت می گیرد و بنابراین با صدها مدل گوناگون روبرو هستیم. امیدواریم با اطلاع از این امر بتوانید در هنگام خرید این سنگ بهتر تصمیم گیری نمایید و محصولاتی را تهیه کنید که هم از نظر قیمت و هم از نظر کیفیت برایتان ایده آل باشند.